OT FESTİVALİ

Ot festivali başlığına bakıp, benim Ege'de düzenlenen ot festivallerine katıldığımı zannetmeyin :)
Bu ot festivali geçenlerde bizim evdeydi :)
Nisan-Mayıs aylarının gelmesiyle pazar tezgahları çeşit çeşit yenilebilir otlarla doldu.
Ben farklı otları alıp tarif denemeyi, farklı tatları keşfetmeyi çok severim.
Cuma günleri kurulan semt pazarımızda geçen hafta bu tür otlar satan tezgahta büyük boy Labada (efelek) gördüm, sarmasını yapmayı hep istediğim için yarım kilo aldım.
Ben Kastamonu'luyum bizde Hodan (ıspıt) çok sevilir, Hodan'dan 1 kilo aldım ama neredeyse hiç yaprağı yoktu sadece sapları ve biraz çiçeği vardı.
Ertesi gün Bakırköy pazarına gittim, Bakırköy'den sebze alışverişi yapmam ama geçen hafta tezgahlar o kadar güzel otlarla doluydu ki  hemen 1 demet "Hindiba" aldım.
Mor çiçekleri ile çok güzel görünen "Karabaş Otu" aldım, Karabaş otu ile sadece çay yapıldığını biliyordum.
Hiç bir şey yapamasamda vazoya yerleştirip, çiçek olarak değerlendiririm diye düşündüm.
Meğer reçeli de yapılıyormuş.
Başka bir tezgahta muhteşem yaprakları olan demet demet hodan gördüm.
Bir gün önce hodan almıştım ama bunların yaprakları o kadar güzeldi ki kayıtsız kalamadım sarma yapmak için 1 demet hodan aldım.
Yapraklarını sarma yaparak, saplarını yumurtalı pişirerek değerlendirdim.
Sonra geçtiğimiz haftalarda eşimin abisi Feshane de düzenlenen Hatay günlerinden "Zahter" almış, sağolsun bize de bol bol taze zahter verdi.
Zahter'den çay ve salata yaptım.
Bugünkü bölümde otların resimlerini, faydalarını ve yaptığım tariflerin resimlerini yayınlayacağım.
Resimlerin altındaki linkten tariflere ulaşabilirsiniz.

Not; Bu yazıyı, tarifini verdiğim bütün ot tariflerinin bir arada olacağı bir dosyaya dönüştürmeye karar verdim. Tarifini verdiğim her ot tarifini bu yazıya ekleyeceğim.

"Afiyetle Kalın"

KARABAŞ OTU;
Karabaş otu yabani lavanta olarak da bilinir.
Çayının sakinleştirici özelliği olduğu söylenir.
Ben çayını yaptım sonra internetten reçelinin de yapıldığını öğrenince hemen reçelini de yaptım.
Karabaş Otunun Özellikleri;

Karabaş otu Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde bol miktarda yetişir.

Boyu 20-60 cm arasında değişir. 

Haziran ve ağustos ayları arasında çok güzel mor çiçekler açar.

Karabaş Lavanta Schopflavendel Lavandula stoechas L.

Karabaş Lavantasının çiçekleri baş örgüsü ile örülmüş gibi ve en üstte 4 adet leylaki renkte oval şeklinde bir demet şeklindedir. 

Birleşiminde %1,5 oranında Eter yağı bulunur ve bu yağın en önemli alt türevleri; Fenchon, Kafur, Borneol ve Terpinol’dür. 

Fareler üzerinde yapılan araştırmalarda Karabaş Lavanta çiçeğinin kandaki şekeri düşürdüğü tespit edilmiştir. Karabaş Lavanta hakiki Lavanta olmadığı zaman onun yerine kullanılabilir.
Karabaş Otunu faydaları;

Karabaş otunun çiçeği su ile kaynatılıp içildiği zaman zihne çok faydalı olduğu için halk arasında “kafa süpürgesi” de denir.

Karabaş otunun, vücudu ve kalbi güçlendirici, sinirleri düzeltici, balgam söktürücü, mikrop öldürücü, yaraları iyi edici özellikleri yanı sıra, mide üşütmesinden astım ve siroza kadar birçok rahatsızlığa iyi geldiği bilinir.
Ayrıca kanserli hücrelerin çoğalmasını yavaşlattığı da söylenir.

Karabaş Otu Reçeli

Karabaş Otu Çayı

HİNDİBA;

Hindiba (Cichorium endivia), papatyagiller (Asteraceae) familyasından, sebze olarak yararlanılan bir yıllık bitki türü.

Mısır ve Endonezya kökenli olduğu sanılan bitkinin, 16. yüzyıldan bu yana Avrupa'da tarımı yapılmaktadır.

Yüksekliği 50-100 cm arasında değişir; parçalı yaprakları ve açık mavi renkli çiçekleri vardır.
Yapraklarından salata olarak yararlanıldığı gibi sıcak yemek de yapılır.

Hindiba cinsinden bir diğer bitki türü olan beyaz hindiba (Cichorium intybus) ile yakın akrabadır.

Türkiye'de yaygın olarak yabani hindibanın yaprakları ilkbaharda toplanarak şifalı ot ve sebze olarak tüketilir. Bu yapraklar “Hindiba” ve “Radika” olarak bilinir.

Kaynak

Hindiba Otu Özellikleri:

Her tür toprakta yetişebilir. Bahçe çimlerinin arasında bile görülebilir.

Uzun yapraklar rozet biçiminde, hemen toprağın üstünde toplanmıştır, kenarları derin loplu ve dişlidir.
İçi boş olan uzun sapın ucunda sarı bir hindiba çiçeği vardır.

Çiçek solduğunda, yerine oluşan tohum başağı, beyaz ve yuvarlak bir tüy topunu andırır.
Mart-mayıs aylarında çiçeklenir.
Sap ve yaprakların hafif acımsı bir tadı vardır.

Hindiba Otunun Faydaları:

İştah açar ve sindirimi kolaylaştırır.

Vücuda, mideye, karaciğer ve böbreklere kuvvet verir.

Güneş yanıkları ve egzamaya karşı faydalıdır.

İdrar ve balgam söktürür.

Böbrek kumlarının dökülmesine yardımcı olur.

Kanı temizler ve damarları genişletir. Sıtmaya iyi gelir. Kusmayı önler.

Hindiba bitkisi katılgan dokuyu (bağdoku) çok olumlu etkileyerek, yeterli oranda kanın tüm hücrelere ulaşmasına yardımcı olur.

İçerdiği etkin maddelerin birlikte oluşturduğu etki sayesinde, güçsüz kişilerin güçlenmesini sağlar.

Romatizma ve gut hastaları, ilkbahar ve sonbaharda mutlaka 2-4 haftalık bir hindiba kürü yapmalıdırlar, şikâyetleri kesinlikle azalacaktır.

Ayrıca, şeker hastaları için de bazı rahatlıklar sağlayabilir.

Hindiba ayrıca, safrakesesi taşlarının oluşumunu ve irileşmesini önler.

Oluşmuş olan taşları eritemez, ama ağrıları ve öteki rahatsızlıkları azaltabilir.

Safra azlığı, mide ve bağırsaklarda oluşan şişkinlik ve sindirim bozukluklarında çok başarılıdır.

Zeytinyağlı Hindiba (Radika)

Patatesli, Yumurtalı Hindiba Salatası

LABADA-EVELİK;

Labada'nın büyük yapraklısını pazarda bulunca sarma yapmak için büyük bir hevesle aldım ama ne yazık ki labadanın bazı cinsleri acı olurmuş.

Benim aldığım yapraklarda da acılık vardı, çok zor yedik :(

Acı olabileceği hiç aklıma gelmediği için o kadar emek verip sardıktan ve pişirdikten sonra tadı acı olunca bazı cinslerinin acı olabileceğini öğrendim.

Labada yaprağı alırken acı olup, olmadığına dikkat edin.

Diğer İsimleri:

Evelik, Develik, Rumex patientia, Patiencedock, Patience

Botanik Bilgi:

Karabuğdaygiller familyasından; dere kanarlarında ve sulak çayırlarda kendiliğinden yetişen bir bitkidir.

Kuzukulağının yakın akrabası olan labadanın ülkemizde yetişen 25 kadar türü vardır. 

Haziran-Eylül ayları arasında yeşilimtırak renkli küçük çiçekler açar.

Boyu 50 santimetre ile 2 metre arasında değişir.

Bitki, çiçeklerinden olgunlaşan meyvesindeki tohumlarla çoğalır.

Köklerinde nişasta, şekerler, reçine ve antrakinon türevleri vardır.

Yaprakları sebze olarak yenir.

Ev ilaçlarında kökü ve yaprakları kullanılır.

Bilinen Bileşimi:

Labadanın yapraklarında Fosfor-demir bileşimi, tanen, kazık köklerinde nişasta, şekerler, reçine ve antrakinon türevleri bulunur.

Anadolu’nun bazı yerlerinde labada yapraklarıyla salata, sebze yemekleri ve sarması yapılır.

Toplanması-Saklanması:

Mayıs’tan, Ağustos’a kadar yaprakları toplanarak kurutulur, yapraklarının çok sulu olması nedeniyle kurutması oldukça zordur. Bu nedenle dikkat edilmezse küflenebilir. 

Labada’nın Faydaları:

Yaprağının Faydaları:

Kanı ve bağırsakları temizler.

İştah açıcıdır.

Yaprakları, bedeni güçlendirici toniktir.

Deri hastalıklarında etkilidir.

Çıbanları olgunlaştırır.

Yara ve egzamaları iyileştirir.

Kullanım Şekli:

Bitkinin yapraklarıyla yara lapası hazırlanır ve şikâyet edilen yerlere dıştan uygulanır.

Kökünün Faydaları;

Müshil etkisi gösterir.

Labada Sarması

 

Labada-Efelek Yemeği 

ZAHTER OTU; 

Eşimin abisi Feshane de düzenlenen Hatay günlerinden "Zahter" almış, sağ olsun bize de bol bol taze zahter verdi.

Zahter'den çay ve salata yaptım.
Salatasını nar ekşili, yeşil zeytinli yaptım, tadına bayıldık.

Zahter Nedir Faydaları ve Zararları Nelerdir Nasıl Kullanılır:

Zahter Otu Nedir?

Zahter, diğer ismi Thymbra spicata olan pembe renkli çiçekler açan, 50 cm boylarında bir bitkidir.

Kara kekik ya da dağ kekiği olarak da bilinir. Uçucu yağ ve tanen içerir.

Zahter Faydaları:

* Zahter bitkisinin iştah açıcı özelliği vardır.

* İdrar söktürücüdür.

* Mide, karın ve baş ağrısına iyi gelir.

* Hazmı kolaylaştırır.

* Kolesterolü düşürür.

* Bağırsak, böbrek ve mesane şikâyetlerinde faydalıdır.

* Uyarıcı ve bedeni kuvvetlendiricidir.

* Yaraların iyileşmesine yardımcı olur.

* Sara krizini önler.

* Mantar şikâyetlerine karşı da faydalıdır.

* Sinirleri kuvvetlendirir.

* Kalp çarpıntısını giderir.

* Mikrop öldürücü özelliğe sahiptir.

* Ergenlik sivilcelerine iyi gelir. 

Zahter Zararları:

Zahter bitkisinin hamilelikte kullanımı tavsiye edilmez.

Ayrıca guatr şikâyeti olanlarda kullanılmamalıdır.

Zahter Nasıl Kullanılır:

Zahter bitkisi çiçekleriyle birlikte toplanıp kurutulduktan sonra toz haline getirilir ve çay ya da kahve olarak tüketilebilir.

Zahter çayını taze olarak da hazırlayabilirsiniz.

Zahter otunu mevsiminde salamurasını kurup, daha sonra kullanabilirsiniz.

Zahterin en bilinen kullanım şekli salatasıdır.

Baharat olarak da kullanılmaktadır.

Ayrıca, haricen yaraların üzerine mikrop öldürücü olarak sürülebilir.

Zahter Salatası

Taze Zahter Çayı

HODAN (ISPIT-KALDİRİK-TOMARA); 

Bizim ailenin en sevdiği yabani yenilebilir ot hodandır.

Kastamonu ve civarında daha çok Hodan ve Ispıt olarak bilinir.

Kastamonu köylerinde şive sebebiyle "Fodan" olarak söylenir.

Diğer yörelerde adı Kaldirik-Galdirik, Balıkotu, Kabalak, Tomaris, Tomara olarak da biliniyor. 

Hodanın her halini çok severek tüketiriz.

O gün pazardan aldığım hodanların yapraklarını sarma yaparak, saplarını yumurtalı pişirerek değerlendirdim. 

Hodan ile yaptığım diğer tarifleri de aşağıya ekliyorum.

HODAN-ISPIT;

Latince ismi borage olan bu bitki ülkemizde hıyar otu ve sığır dili ismi ile bilinmektedir.

Bu bitki Akdeniz, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıt’asının bazı bölgelerinde yetişmektedir.

Hızlı bir şekilde büyüyebilen bu bitki, Kumlu yumuşak topraklarda ve güneşli bölgelerde yetişir.

İçeriğinde müsilaj ve madeni tuzlar vardır.

Tıbbi bir mineral deposu olan bu bitkinin kökü ve kurutulmuş yapraklarından bitki çayı ve bitki yağı yapılmaktadır.

Hodanın Diğer Adları;

Çok eski zamanlardan beri bilinen ve tüketilen hodan otu, ıspıt, ıspıt otu, tomara, sığır dili veya kaldirik olarak da bilinir.

Hodanın Faydaları;

* Cesaret artırıcı özelliği vardır.

Öyleki, savaşa giden askerlerin atlarının üzengilerine hodan otu çiçeği sürülür ve cesaretlerinin artması sağlanırdı.

*Depresyona iyi gelir.

*Sindirim sistemi sorunlarını azaltır.

*Metabolizmayı güçlendirir.

*Öksürüğe iyi gelir. Balgam söktürür.

*İdrar zorluğunu giderir.

*Soğuk algınlığı ve gribe karşı oldukça etkilidir.

*Emziren annelerin sütünü arttırır.

*Ateş düşürücüdür.

*Solunum yolları hastalıklarına iyi gelmektedir.

* Sıkıntıları giderir.

*Böbrek üstü bezlerini etkilediğinden dolayı, insanları rahatlatıcı ve sıkıntı giderici özelliği vardır.

* Yüksek oranda, kalsiyum, potasyum ve mineral tuz içerir.

* Tuzsuz rejimler için oldukça idealdir.

* Terletici özelliği vardır.

* Boğaz ağrılarına faydalıdır.

Hodan Otu Nasıl Kullanılır?

Hodan otu kullanımı farklı şekillerde olabilir.

Hodanı yemeklerde kullanabilirsiniz.

Yumurtalısını, bulgur pilavını, çorbasını, salatasını, yapraklarından sarmasını yapabilirsiniz.

* Tuzsuz diyetlerde içeriğinde yüksek miktarda mineral tuzları yaprakları kullanılmaktadır.

* Hodan otu çiçeği salatalarda garnitür olarak kullanılır.

Tatlı süslemelerinde de çiçekleri şekerleme yapılarak kullanılabilir.

İnce doğranarak salata, yumuşak peynir ve sandviçlere konulabilir.

• Başka bitkilerin yakınına ekildiği zaman, gelişimlerini hızlandırır.
• Çiçekleri ev süslemelerinde kullanılabilir.

Hodan ile hazırladığım diğer tariflerim; 

Hodan (Ispıt) Yaprağı Sarması

Bulgurlu, Yoğurtlu Hodan Salatası

Hodanlı Börek

Fırında Patates Püreli Hodan

 

Yumurtalı Hodan

 

Hodanlı, Ispıtlı Bulgur Pilavı

Hodan-Ispıt Çorbası

Eğşili Pilav (Ekşili pilav) 

 

 

ÇİRİŞ OTU (GULİK OTU):

Diğer İsimleri : Sarızambak, Asphodelus ramosus, Liliaceae

Bilinen Bileşimi : Nişasta, inulin, acı madde.

Botanik Bilgi : Zambakgillerden; beyaz çiçekli bir bitkidir.

Kökündeki yumrulardan “Çiriş” yapılır.

Ülkemizde çiriş bitkisinin genç sürgünleri ve taze yaprakları sebze olarak pişirilip tüketilmektedir. Nisan-Temmuz aylarında çiçek açar.

Mart ve Nisan aylarında yeşil yaprakları topraktan yeni çıkarken dağlardan toplanan çiriş otu sebze olarak satılır ve çok miktarda tüketilir. 

Çirişli börek, çorba, sulu yemek ve pilav yapılır. Kendine has bir kokusu vardır.

Pırasaya çok benzediği için halk arasında yaban pırasası ya da dağ pırasası olarak anılabiliyor.

Bir çok faydası bulunan Çiriş otu, C vitamini açısından zengin olduğu için bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu hastalıklardan koruyor.

Bazı bölgelerde Çiriş Otu, "Gulik Otu" olarak bilinmektedir.

Faydaları: 

Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser.

Memeli basuru tedavi eder.

Mafsal ağrılarını dindirir.

İdrar söktürür.

Adet kanı söktürür. Adet düzensizliklerini düzene koyar.

Saçkıran tedavisinde de kullanılır.

Kaynak; https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87iri%C5%9F   

 

Çiriş Otu ile hazırladığım tariflerim;

 

Pirinçli, Çiriş Otu Yemeği

 

Çiriş Otlu Mayalı Gözleme

 

Taze Sarımsaklı, Çiriş Otu Salatası

 

Yumurtalı Çiriş Otu 

 

GELİNCİK OTU;

 

Gelincik Otu ile hazırladığım tarifler;

 

Gelincik Otu Kavurması 👈Gelincik otu hakkındaki bilgiler bu yazıda

Nar Ekşili, Gelincik Otu Salatası

 

Bulgurlu, Gelincik Otu Yemeği 

Patatesli, Gelincik Otu Salatası

 

IŞGIN OTU;

Işgın ile hazırladığım tarifleri yayınladıkça buraya ekleyeceğim.

 

Işgınlı, Semizotu Salatası  👈Işgın hakkındaki bilgiler bu yazıda

 

SU TERESİ;

Tere denince aklınıza gelen otu unutun, bu "su teresi" tamamen farklı bir çeşit.

 

Su Teresi Tarifleri;

 

Peynirli, Su Teresi Salatası 👈Su Teresi hakkındaki bilgiler bu yazıda

Yoğurtlu Su Teresi

 

 

EBEGÜMECİ OTU; 

Ülkemizde 8 ebegümeci türü yetişmektedir. 

Bunlardan en önemlisi, Büyük ebegümeci (M. sylvestris) türüdür. 20-30 cm. arasında boylanabilen bu türün yaprakları yuvarlağımsı biçimli, kenarları dişli, uzun saplı, tüylü, almaşık dizili, 3-7 parçalı ve palmiye gibi damarlıdır. Yaz boyu ve sonbahar başlarında açan pembe renkli, eflatuni çizgili çiçekleri, yaprakların koltuklarından çıkar. 

Meyveleri 10 parçaya bölünen, olgunlaştığında açılmayan kuru tohumlar halindedir. Bitki, döktüğü tohumlarıyla çoğalır.

Ebegümecinin yapraklan büyük oranda yapışkan bitki sıvısı; ayrıca glikoz, pektin, yağ esansları ile az miktarda tanen içerir. Yaprak ve sapları hafif kokulu ve yavan lezzetlidir. Bazı yerlerde sebze olarak yenilir.

Tıbbi Etkileri ve Kullanımı Tıbbi yararları hatmi ya da gülhatmininkine çok benzeyen ebegümecinin, bu etkileri ve onlardan yararlanma yöntemleri şöylece sıralanabilir:

• Gastrit ve mide ülserlerinde iyileştiricidir.

• Üst solunum yollan nezlesi ile bronşitte göğsü yumuşatıcı; balgam söktürücü ve öksürüğü kesicidir.

Bu gibi durumlarda kullanılmak üzere, yaz boyunca ve sonbahar başlarında, bitki çiçekli olduğu sürece, yaprak ve çiçekleri toplanıp gölge ve havadar yerde kurutulur. 2 tatlı kaşığı kurumuş yaprak ve çiçek karışımı üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek 10-15 dakika demlendirilip infüzyon hazırlanır. Bu infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.

• Ebegümeci ayrıca ciltteki çıban, yara ve küçük yanıklarda iyileştirici etki yapar.

Bunun için, bitkinin taze yaprak ve çiçekler ezilerek hazırlanan yara lapası, bir tülbentin içine konularak, şikâyet edilen yere kompre şeklinde uygulanır.

Ebegümecinin Faydaları :

*Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser.

*Mide ve bağırsakların muntazam çalışmasını sağlar.

*Kabızlığı giderir.

*Mide bulantısı ve kusmaları önler.

*Ateşi düşürüp, vücuda rahatlık verir.

*Boğaz ve bademcik iltihaplarını giderir.

*Nezle, bronşit, nefes darlığı tedavisinde kullanılır.

*Lapası çıbanların olgunlaşmasını sağlar.

*Burun kanamasını durdurur.

*Dişeti hastalıklarını tedavi eder.

*Mide ağrısını keser.

*Burun tıkanıklığını giderir.

UYARI:

Hamile kalmak isteyenler ya da hamile olanlar kesinlikle ebegümeci yememelidir.

DR. İbrahim Saraçoğlu

 

Ebegümeci ile hazırladığım tariflerim;

 

Ebegümeçli Gözleme 

 

Ebegümeci Sarması 

 

Eğşili Pilav (Ekşili Pilav)

 

 

KAZAYAĞI OTU (KAZIYAK) ;
Diğer İsimleri :
Amerika Solucanotu, Solucanotu, Tenyaotu, Chenopodium anthelminthicum
Botanik Bilgi :
Ispanakgiller familyasından; bir veya çok yıllık bir bitkidir.Yetiştiği toprağa göre çok farklı renk tonlarına sahip olabilir. Kazayağı otu bazen yeşil, bazen esmer, bazen de kırmızımsı renkte olabilir. Yaprakları değişken sıraya dizilmiş olup her yaprağın dibinden bir dal çıkar. Alt yaprakları kısa saplı, üst yaprakları sapsız gövdeye oturmuş olup, geniş bir mızrak şeklinde, kenarları kertikli, yeşil, esmer veya kahverengimsi renkte olabilir.
Çiçekleri bitkinin üst kısmındaki yaprak diplerinden çıkan saplar üzerinde oldukça çok çiçeğin dizilmesi ile oluşmuştur ve yeşil, esmer ve kızıl renklerde olabilir.
Toplanması ve Saklanması :
Kazayağı otunun üst kısımları kesilerek toplanır, kurutulur ve kaldırılır.
Faydaları :
Başta bağırsak solucanları, tenyalar ve bağırsak kurtlarına karşı kullanılır.

 

Kazayağı Otu Tariflerim;

 

Kazayağı Otlu Börek

 

Kazayağı Otu Tarifleri 👈Bu yazıda Kazayağı Otunun yumurtalı, makarna sosu, salatası, yoğurtlu tariflerini bir arada görebilirsiniz.

 

SON OLARAK;
Ben yıllardır yenilebilen otların tariflerini vermeye çalışıyorum.
Bu bölümde yer veremediğim, daha önce tarifini verdiğim yenilebilir otların tariflerinin bulunduğu linkleri  aşağıya ekledim.
YENİLEBİLİR OT TARİFLERİ;

 

Dikenucu Kavurması

Sucuklu Bulgurlu Madımak

 

Soya Filizli, Deniz Börülcesi 

Şehriyeli Kuzu Kulağı Salatası

 

Kuzu Kulağı Otu Cacığı 

 

Isırgan Otu (Yumurtalısı ve Çorbası) 👈Isırgan Otu hakkındaki bilgiler bu yazıda

İvrimce (Sirken Otu) Kavurması

Yumurtalı İvrimce (Sirken Otu)

Otlu Börek

 

Tere Salatası

 

Peynirli Roka Salatası

 

Rokalı Haydari

 

Taze Reyhan Şerbeti

 

Taze Nane Şerbeti 

"Afiyetle Kalın"